Dr. Mehmet DOĞAN 

8 Kasım 1996

“Batıyla yaptığı savaşlarda 17.yy’a kadar hep galip gelen Osmanlılar, bu tarihten itibaren sürekli Batıya yenilmelerinin tesadüfi olmadığını anlayarak kendilerinden şüphe etmeye başladılar.

Osmanlılar 1700’lü yıllara kadar dış politikaya önem vermemiş fakat 18. yy’da dış temsilcilikler oluşturma ihtiyacı hissetmişlerdi. Bu temsilciler geri döndüğünde önemli görevlere getirildiler. Batıya hayranlık duyulan bu yıllarda yabancı dil okulları açıldı ve elemanlar yetiştirildi.

Osmanlı’nın geri kalmasının sebebi, içine kapanarak dış dünyayla adeta ilişkisini kesmesidir. Öte taraftan da Batı dünyası yaygın bir ticaret ağı kurmuş ve bazı sömürgeler oluşturmuştu. Önceleri teknolojik açıdan Batıyla doğu arasında pek fark yokken, Osmanlı’nın el dokuma tezgahlarına karşılık buharla çalışan makinelerin alternatif olarak ortaya çıkması, Batının askerlik yanında ekonomide de fark atmasına yol açtı. 9. yy da güçlenen Rusya’ya karşı İngiltere, sömürge yollarını kontrol altında tutabilmek için Osmanlı yanlısı politika izlemiştir. Bir İngiliz dayatması olan Tanzimat 1838’de başlamış, 1870’lerde İngiliz taraftarı olan Tanzimatçı bürokratları Abdülhamit’in tasfiye etmesiyle son bulmuştur.

Alman-Fransız savaşından galip çıkan Almanya, Osmanlı’dan faydalanmak istemiştir. Bu durum Abdülhamit’e İngilizlere karşı politika değişikliği fırsatını vermiştir. Ayrıca halifelik makamını kullanarak Müslüman sömürgelerle ilişki kurmuş, bunun neticesinde İngilizler sömürgelerinin ellerinden çıkacağı korkusuyla Fransızlar ve Ruslarla beraber ittifak yapmışlardır.

Birinci Dünya savaşından sonra Türk topraklarının paylaşılması planından dolayı İngilizler bu savaşa Türk veraset savaşı adını vermişlerdi. Rusya’daki Bolşevik ihtilaliyle bu plan tamamen uygulanamamıştır.

Osmanlının yıkılışı ve ardından ortaya çıkan oluşumlar özetle böyle bir çerçevede değerlendirilebilir. Bu çerçeveyi görmezlikten gelmek Batılılaşmayı olağan karşılamak demektir.

Batı sistemiyle karşılaşmak kaçınılmaz ise de sadece bilimsel yapısını, teknolojik ve ekonomik imkanlarını kullanmamız yeterlidir. Osmanlı devletinin yıkılıp T.C’nin kurulmasıyla büyük bir güç merkezi ortadan kaldırılmış ve bir şekilde Türkiye’nin Osmanlı mirasçılığı elinden alınarak cezalandırılmıştır.”

Not: Programın özeti, deşifre üzerinden hazırlanmıştır.

Hazırlayan: Ayla Kerimoğlu