Prof. Dr. Durmuş GÜNAY
“Önce “Diriliş” tezinin ortaya çıktığı toplumsal ortamı/kültür ortamı yani ortaya çıkış gerekçesini kısaca tasvir ederek hangi alan üzerinde bulunduğumuzu diriliş perspektifinden bakmaya çalışarak belirtmeliyim.
19. yüzyılın başından bu yana yaklaşık 200 yıldan beri toplumumuz bunalım yaşamakta ve çeşitli görünümlerde krizlere düşmektedirler. 1839’da Tanzimat, 1856’da Islahat fermanları ilan edilmiş, birinci (1876) ve ikinci meşrutiyet kabul edilmiştir. Çare olarak Batı’ya yöneldik ve bütün çırpınışlar sonunda da, Birinci Dünya Savaşı akabinde 600 yıldan daha uzun bir süredir yaşayan büyük devletimizi, Osmanlı Devleti’ni kaybettik. Hanedan sisteminden Cumhuriyete geçildi ve devrimler yapıldı. Tek partili döneme ve ardından çok partili döneme geçildi. Toplumumuz 1960’dan beri 4 (3.5) askeri darbe yaşadı. Halen ülkemiz köklü sorunlarla uğraşmakta ve tartışmalar yaşamaktadır. Kısacası ülkemiz ve İslam dünyası krizden çıkabilmiş değildir.
Diriliş Akımının Genel Karakteristiği
Diriliş Akımı; Sezai Karakoç tarafından ortaya konulmuş fikirler sistemi ve hareketin adıdır. Karakoç toplumumuzun durumunu, ülkenin problemlerini, ortaya koyduğu düşünce perspektifinden, tarihi-sosyolojik perspektiften tahlil ve senteze tabi tutmuş ve çıkış yolları ortaya koymuştur. Onun sürdürücüsü olduğu düşünce çizgisi 1900’lerin başından beri; Mehmet Akif, Necip Fazıl ve Sezai Karakoç şeklinde sanat ve düşünce birlikteliği tarzında süregelmektedir. 1960’dan sonra İslami düşünce ve sanat alanında Sezai Karakoç merkezi bir önem kazanır. Düşünür olması Sezai Karakoç’un kimliğinin yalnızca bir cephesidir.
Aynı zamanda, yeni bir şiir akımı doğurmuş öncü bir şairdir. Düşüncelerini uygulama alanına sokmak amacıyla eylem ortaya koymuş, bir gençlik yetişmesi için çalışmış, siyasi parti kurmuş, toplantılar yapmış, konferanslar vermiş bir eylem adamı Karakoç, Diriliş düşünce sistemini, kendine özgü yepyeni kavramlarla icat etmiş ve “Diriliş Akımı” meydana getirmiştir.
Diriliş düşünce mimarisi, adeta ta başlangıçta tasarlanmış ve zaman içinde ortaya koyduğu eserlerle mimari yapı inşa edilmiş gibidir. Kitaplar, yapı taşları, sütunlar, tasarlanan mimari yapının unsurlarıdır adeta. Onun bütün hayatı, davası, yazarlığı, fikir adamlığı, sanatçılığı, politik atılımı, verdiği konferanslar İslam medeniyetinin diriliş davası içindir. Ruhun dirilişi İslamın dirilişi yani İslam toplumunun dirilişi; insanın dirilişi, insanlığın dirilişidir.
Toplumumuzun sorunu gündelik ve sathi değildir. Şartlar zor ve sorun derindir. Sorun köklüdür. O yüzden, “acil çözüm, köklü çözümdür” şeklinde bakmaktadır. Ülkemiz iki yüzyıldır yol arıyor, bir çıkış yolu arıyor. Sorun medeniyetimizin, İslam medeniyetinin krizi sorunudur. Çözüm: “Diriliş”tir. Medeniyetimizin dirilişi. İslam medeniyetinin, “Hakikat medeniyeti”nin dirilişi.
Dirilişte en başta diriliş terimi, Basü badel mevt(ölümden sonra kalkış) karşılığıdır. Karakoç İslam medeniyetinin yaşadığı krizden yani insanlığın içine düştüğü inkarcılık, Tanrı tanımazlık, puta tapıcılık, kapitalizm, materyalizm vb. her türlü açmazdan çıkması için olağanüstü bir tefekkür kuvveti, yüksek sanat gücüyle çağrı yapar. Diriliş insana, müslümana çağrı, Yahudiye, Hristiyana, Doğululara ve Afrikalılara, din ve tanrı tanımazlara çağrı yapmaktadır. Çünkü; Karakoç, “çağırmasını bilirsen gelecektir, Doğuyu bilen, Batıyı bilen gelecektir” der.
Sezai Karakoç ortaya koymak istediği anlam dünyasını vermek için mevcut terminolojiyi farklı bir anlamda ve bağlamda kullanarak, özgün bir söylem geliştirmiştir.
Diriliş düşünce sisteminin merkezi kavramı “diriliş” ekseni “medeniyet”tir. Bir anlamda pergelin ucu diriliş merkezine yerleştirerek o merkezden geçen eksen etrafında pergeli döndürerek sistemi oluşturmuştur. Metafizik anlamıyla, tanrı inancını da içeren öte dünyaya ilişkin diriliş kavramı, inancın en hayati ve en kritik kavramı olarak sistemde merkezi bir konuma yerleştirilmiştir.
Sezai Karakoç, hakikat medeniyetinin doğruluk, güzellik ve iyilik idealarını en beliğ bir şekilde, hiçbir komplese kapılmadan, ne savunmacı ne de eklektik olmayan özgün bir söylemle ortaya koymuştur. Onda Batının ahlakını değil, bilim ve teknolojisini alalım ya da batı medeniyetini alalım, kültürünü almayalım gibi parçalı ve esasta kendi uygarlığına özgüvenini yitirmişliğe dayalı tutumlara rastlanamaz.
Sezai karakoç’un eserlerinden bilgi teorisine ait ipuçları çıkarılabileceğini düşünüyorum. Ontolojik temeli; evren, insan ve tanrı birlikteliği ile oluşan alem tasavvuruna dayalı özgün bir epistomolojik yapının çıkarılabileceğini sanıyorum. Özellikle tarih-toplum bilimleri alanını yorumlamaya dair metodik unsurlar bulunabilir. Bu açılardan da diriliş külliyatı akademik araştırma konusu yapılmalıdır. Bu bağlamda özellikle, “Hazreti Yusufun Düşü”, “Devriliş” yazılarında ve “Yunus Emre” kitabındaki yorumlamalar metinlerin anlaşılmasına, yorumlanmasına ilişkin birkaç örnek olarak görülebilir.
Sezai Karakoç, okuyucusuna bir derinlik katar. Kavrayış derinliği, iç derinlik kazandırır, okuyucuyu çoğaltır. Yazılar boyunca, okuyucuya düşünme yeteneği kazandırır. Yazarın niyeti, okura örtük bilgi olarak adeta gizlice sızar, okur feyz alır, derinleşir ve ufku genişler. Yazılar, okuyucunun duyarlık, tahayyül, tasavvur ve tefekkür yetilerini uyarır, uyandırır, harekete geçirir ve adeta diriltir.
Osmanlı Devletinin kurulduğu yüzyıl içinde ve izleyen yüzyılda Mevlana ve Yunus Emre ve Hacı Bektaş Veli ve Hacı Bayram Veli gibi medeniyetimizin manevi mimarları yaşadılar. Onların hazırlayıp geliştirdikleri kültür, ahlak ve gönül ikliminde yol alan Osmanlı devleti altı yüzyıldan daha uzun süre, İslam milletinin ve mensuplarının onurlu bir hayat sürmesini sağladı.
Medeniyetimiz, diriliş özünü yitirmemiştir. Çağımızda Sezai Karakoç gibi büyük bir düşünürün ve şairin onun içinden çıkagelmiş olması medeniyetimizin, diriliş özünü taşıdığının bir göstergesi sayılmalıdır. İslam medeniyeti, Hakikat medeniyeti dirilecektir. Allah’ın izniyle dirilecektir.”
